Yakınım Görme Engelli Oldu Ne Yapmalıyım?
( tarihinde yayınlandı)Bu tür durumlarda ebeveynlerin, eşlerin ve ailelerin ilk hamlesi "tedavi arayışı" yoluna yönelmektir. Bu ipucu, tedavi seçeneğinin olmadığı varsayılarak yazılmıştır. Öncelikle yapmamanız gerekenlerle ilgili bilgi vermenin daha uygun olduğunu düşünüyoruz:
- Görme engelli olmanın, sevdiğinizin yaşamını kaos veya benzer bir yöne sürükleyeceği yanılgısına kapılmayın.
- Farklı uzmanlardan alınmış bilgi doğrultusunda uygulanacak bir tedavinin olmadığı netleşmiş olmasına rağmen ısrar ve inatla tedavi seçeneklerini araştırmayın. Unutmayın ki, her yeni arayış süreci kişilerin alışma sürecini yavaşlatan bir etkendir.
- Yakınınızın yardım almadan yaşayamayacağı düşüncesi gerçekçi değildir.
- Görme engelli kişi için neyin en doğru olacağına onun adına karar vermek yerine, en uygun seçenekleri birlikte değerlendirin. Dayatmalarda ve zorlamalarda bulunmayın.
- Dünyayı, "görmek" ile eş değer tutmayın.
- Kişisel endişeleriniz sebebiyle görme engelli yakınınızın yaşamını kısıtlamaya çalışmayın.
Neler yapabilirsiniz?
Öncelikle unutmamanız gereken şey "alışma" sürecinin önemidir. Körlük, bir günde uyum sağlanacak bir durum değildir.
Öncelikle bir kabullenişe ihtiyaç duyulur. Bu kabulleniş ardından kişinin, yeni yaşam biçimine uyum sağlamak için çaba göstermesi gerekir. Kabulleniş ve gerekenlerin yapılması süreciyse başta engelli kişinin süreçteki ilerleyişine bağlıdır. Bu nedenle "Yapılması gerekenler listesi" gibi kesin yargılar içeren bilgiler vermek doğru değildir. Aşağıda maddelenen durumları, engelli kişinin süreçte ilerleyişini dikkate alarak değerlendirebilirsiniz.
- Körlüğün bir "son" değil, yeni bir "başlangıç" olduğu fikrine odaklanın.
- Sıradan yaşam ile körcül yaşam arasındaki farkın, sonuca ulaşmak için kullanılan yöntemin farklılığından ibaret olduğunu unutmayın.
- Körcül yaşamla ilgili bilinçli olan bir yakına sahip olan görme engellilerin, yeni yaşam biçimlerine çok daha hızlı uyum sağladıklarından emin olun.
- Doğru yönlendirmelerin ve motivasyonun, yakınınızın sahip olduğu kapasiteyi en yüksek düzeyde kullanmasını sağlayacağını sık sık hatırlayın.
- Yakınınızın süregiden eğitimini, iş yaşamını vb. gündelik yaşamına dair eylemleri bırakma çabaları karşısında bunun gerekli olmadığını anlatmaya çalışın. Tabii öncelikle bunu sizin anlamış olmanız gerekir. Körcül yöntemlerle yaşamın her alanında bağımsız hareket eden pek çok görme engelli olduğunu hatırlatın. Başlangıçta yılgınlık ve yeti kaybı nedeniyle yaşanan olası depresyon nedeniyle, "Yapamam!" cümlesinin bir süre sonra kendiliğinden kaybolabileceğini unutmayın. Özellikle çocuk veya ergen yaşlarda görme yetisinde kayıplar yaşayanların, farklı gerekçelerle okuldan ayrılmayı isteyebileceğini hatırlayın. Gerekiyorsa bu tür davranışlara sebep olan hisler için yakınınızın bir uzmandan destek almasını sağlayın.
- Körcül teknolojiler ve diğer konular hakkında bilgi edinmeye çalışın. Körüz.biz'in ipuçları sayfasında yer alan başlıkları inceleyin.
- Sosyal ve fiziksel çevreden kaynaklanan engeller karşısında yakınınızla birlikte çözümler arayın. Örneğin sokağınızda tehlikeli olabilecek bir çukur veya merdiven boşluğu varsa, böyle bir durumda görme engelli kişinin oradan uzak durmasını önermek yerine, tehlikenin ortadan kaldırılması için gerekli girişimlerde bulunun. Güvenli bir çevrede yaşamak herkes için temel bir haktır.
- Görme engelli bir kişiyle veya size yakın olan bir dernekle iletişime geçme fikrini değerlendirin. Ancak bu konuda bazı şeylere dikkat etmeniz gerektiğini unutmayın. Yakınınıza destek olacak kişi veya dernek üyesinin, gündelik yaşamda aktif olması sizin için daha uygundur. Unutmayın ki uzun süredir görme engelli olmasına rağmen körcül yaşam gelişimi açısından en başlarda takılı kalmış kişiler de bulunmaktadır.
- Zamanı geldiyse balık yerine olta vermeyi tercih edin.
- Yaşanılan yeti kaybında "işe yarayacak bir düzelme oranı" yoksa yakınınıza "İyileşeceksin, her şey güzel olacak" benzeri cümleler kurmak yerine mevcut diğer yetileriyle de yaşamını devam ettirebileceğine dair cümleler kurmayı tercih edin.
- Yakınınızın, "Geçmiş olsun" cümlesine verdiği tepkileri gözlemleyin. Birçok kişi bir süre sonra eve gelen misafirlerden bu tür cümleler duymaktan sıkılır ve bunalır. Benzer bir durum misafirle fiziksel olarak yapılan selamlaşma anında da yaşanabilir. Birçok kişi, "Kendini iyi hisseder" düşüncesiyle selamlaşma anında "İyi gördüm seni, iyi, çok iyi!" gibi aşırılıklar içeren cümleler kurabilir; sarılma anında sırta vurulan şaplaklarla abartılı davranışlar sergilenebilir. Yapacağınız gözlemler sonrasında bu tür davranışları önlemeye çalışabilirsiniz.
- Yeti kaybı sonrasında değişen alışkanlıklara veya davranışlara karşı anlayışlı olun. Ancak bu anlayışın, uzun vadedede engelli kişiyi tembelliğe ve yaşamdan kopuşlara sürükleyebileceği detayını unutmayın. Zamanı geldiğinde doğru bir davranış olmadığından emin olduğunuz durumlara karşı yaklaşım tarzınızı değiştirin. Örnek: Telefondan gelen mesajları yakınıza okumayı bir süre sonra sonlandırmak ve "Mesajlarını kendi başına okuman mümkün, bunu yapman daha iyi olur" vb. yönlendirmeler yapmak.
- Aşırılık içeren şefkat ve özenin, yakınınızın körcül yaşama uyumunu yavaşlatabileceğini aklınızdan çıkarmayın. Gözlemleyerek öncelikler vermeyi ve bazen beklemeyi tercih edin. Örneğin su içmek için buzdolabına yönelen yakınıza su konmuş bir bardak uzatmayın. Dolapta veya tezgahta bir süre aranacak olsa bile müdahil olmayın, birkaç saniye gecikmeyle kendi başına yapması sizden destek almasından çok daha iyi bir his sağlar.
- Yakınınızın baston kullanmasını teşvik edin. Baston, bir tür kabulleniş ve kişinin yeni yaşam tarzına yönelişinin başlangıcınının göstergesidir. Bu nedenle evden dışarı çıkarken, "Bastonunu yanına alıyor musun?" gibi kararı karşı tarafa bırakan bir soru sormak oldukça iyi bir yönlendirmedir. Bir süre sonra duruma göre bu soru, "Bastonunu yanına almalısın" kalıbına girebilir. Bastonun aktif olarak kullanılması da oldukça önemlidir. Birlikte yürürken ilk dönemlerde yapılan "Basamak var" benzeri sesli uyarılar, baston aktif olarak kullanılırken yapılmamalıdır. Böylece kişinin aynı zamanda baston kullanımına dair deneyiminin artması da sağlanmış olacaktır.
- Yakınınızı, körlükle ilgili konularda açık sözlü olması için teşvik edin. Bu motivasyon, gündelik yaşamda maruz kalınan ve hoşnut olunmayan davranışların açıkça dile getirilmesini sağlayacaktır. "Bu şekilde yapma, hoşuma gitmiyor" cümlesini karşıdaki kişiye söylemek, kör kişinin faydasınadır.
Ekleyen: Körüz.biz | (Şikâyet et)
- Görme engelli olmanın, sevdiğinizin yaşamını kaos veya benzer bir yöne sürükleyeceği yanılgısına kapılmayın.
- Farklı uzmanlardan alınmış bilgi doğrultusunda uygulanacak bir tedavinin olmadığı netleşmiş olmasına rağmen ısrar ve inatla tedavi seçeneklerini araştırmayın. Unutmayın ki, her yeni arayış süreci kişilerin alışma sürecini yavaşlatan bir etkendir.
- Yakınınızın yardım almadan yaşayamayacağı düşüncesi gerçekçi değildir.
- Görme engelli kişi için neyin en doğru olacağına onun adına karar vermek yerine, en uygun seçenekleri birlikte değerlendirin. Dayatmalarda ve zorlamalarda bulunmayın.
- Dünyayı, "görmek" ile eş değer tutmayın.
- Kişisel endişeleriniz sebebiyle görme engelli yakınınızın yaşamını kısıtlamaya çalışmayın.
Neler yapabilirsiniz?
Öncelikle unutmamanız gereken şey "alışma" sürecinin önemidir. Körlük, bir günde uyum sağlanacak bir durum değildir.
Öncelikle bir kabullenişe ihtiyaç duyulur. Bu kabulleniş ardından kişinin, yeni yaşam biçimine uyum sağlamak için çaba göstermesi gerekir. Kabulleniş ve gerekenlerin yapılması süreciyse başta engelli kişinin süreçteki ilerleyişine bağlıdır. Bu nedenle "Yapılması gerekenler listesi" gibi kesin yargılar içeren bilgiler vermek doğru değildir. Aşağıda maddelenen durumları, engelli kişinin süreçte ilerleyişini dikkate alarak değerlendirebilirsiniz.
- Körlüğün bir "son" değil, yeni bir "başlangıç" olduğu fikrine odaklanın.
- Sıradan yaşam ile körcül yaşam arasındaki farkın, sonuca ulaşmak için kullanılan yöntemin farklılığından ibaret olduğunu unutmayın.
- Körcül yaşamla ilgili bilinçli olan bir yakına sahip olan görme engellilerin, yeni yaşam biçimlerine çok daha hızlı uyum sağladıklarından emin olun.
- Doğru yönlendirmelerin ve motivasyonun, yakınınızın sahip olduğu kapasiteyi en yüksek düzeyde kullanmasını sağlayacağını sık sık hatırlayın.
- Yakınınızın süregiden eğitimini, iş yaşamını vb. gündelik yaşamına dair eylemleri bırakma çabaları karşısında bunun gerekli olmadığını anlatmaya çalışın. Tabii öncelikle bunu sizin anlamış olmanız gerekir. Körcül yöntemlerle yaşamın her alanında bağımsız hareket eden pek çok görme engelli olduğunu hatırlatın. Başlangıçta yılgınlık ve yeti kaybı nedeniyle yaşanan olası depresyon nedeniyle, "Yapamam!" cümlesinin bir süre sonra kendiliğinden kaybolabileceğini unutmayın. Özellikle çocuk veya ergen yaşlarda görme yetisinde kayıplar yaşayanların, farklı gerekçelerle okuldan ayrılmayı isteyebileceğini hatırlayın. Gerekiyorsa bu tür davranışlara sebep olan hisler için yakınınızın bir uzmandan destek almasını sağlayın.
- Körcül teknolojiler ve diğer konular hakkında bilgi edinmeye çalışın. Körüz.biz'in ipuçları sayfasında yer alan başlıkları inceleyin.
- Sosyal ve fiziksel çevreden kaynaklanan engeller karşısında yakınınızla birlikte çözümler arayın. Örneğin sokağınızda tehlikeli olabilecek bir çukur veya merdiven boşluğu varsa, böyle bir durumda görme engelli kişinin oradan uzak durmasını önermek yerine, tehlikenin ortadan kaldırılması için gerekli girişimlerde bulunun. Güvenli bir çevrede yaşamak herkes için temel bir haktır.
- Görme engelli bir kişiyle veya size yakın olan bir dernekle iletişime geçme fikrini değerlendirin. Ancak bu konuda bazı şeylere dikkat etmeniz gerektiğini unutmayın. Yakınınıza destek olacak kişi veya dernek üyesinin, gündelik yaşamda aktif olması sizin için daha uygundur. Unutmayın ki uzun süredir görme engelli olmasına rağmen körcül yaşam gelişimi açısından en başlarda takılı kalmış kişiler de bulunmaktadır.
- Zamanı geldiyse balık yerine olta vermeyi tercih edin.
- Yaşanılan yeti kaybında "işe yarayacak bir düzelme oranı" yoksa yakınınıza "İyileşeceksin, her şey güzel olacak" benzeri cümleler kurmak yerine mevcut diğer yetileriyle de yaşamını devam ettirebileceğine dair cümleler kurmayı tercih edin.
- Yakınınızın, "Geçmiş olsun" cümlesine verdiği tepkileri gözlemleyin. Birçok kişi bir süre sonra eve gelen misafirlerden bu tür cümleler duymaktan sıkılır ve bunalır. Benzer bir durum misafirle fiziksel olarak yapılan selamlaşma anında da yaşanabilir. Birçok kişi, "Kendini iyi hisseder" düşüncesiyle selamlaşma anında "İyi gördüm seni, iyi, çok iyi!" gibi aşırılıklar içeren cümleler kurabilir; sarılma anında sırta vurulan şaplaklarla abartılı davranışlar sergilenebilir. Yapacağınız gözlemler sonrasında bu tür davranışları önlemeye çalışabilirsiniz.
- Yeti kaybı sonrasında değişen alışkanlıklara veya davranışlara karşı anlayışlı olun. Ancak bu anlayışın, uzun vadedede engelli kişiyi tembelliğe ve yaşamdan kopuşlara sürükleyebileceği detayını unutmayın. Zamanı geldiğinde doğru bir davranış olmadığından emin olduğunuz durumlara karşı yaklaşım tarzınızı değiştirin. Örnek: Telefondan gelen mesajları yakınıza okumayı bir süre sonra sonlandırmak ve "Mesajlarını kendi başına okuman mümkün, bunu yapman daha iyi olur" vb. yönlendirmeler yapmak.
- Aşırılık içeren şefkat ve özenin, yakınınızın körcül yaşama uyumunu yavaşlatabileceğini aklınızdan çıkarmayın. Gözlemleyerek öncelikler vermeyi ve bazen beklemeyi tercih edin. Örneğin su içmek için buzdolabına yönelen yakınıza su konmuş bir bardak uzatmayın. Dolapta veya tezgahta bir süre aranacak olsa bile müdahil olmayın, birkaç saniye gecikmeyle kendi başına yapması sizden destek almasından çok daha iyi bir his sağlar.
- Yakınınızın baston kullanmasını teşvik edin. Baston, bir tür kabulleniş ve kişinin yeni yaşam tarzına yönelişinin başlangıcınının göstergesidir. Bu nedenle evden dışarı çıkarken, "Bastonunu yanına alıyor musun?" gibi kararı karşı tarafa bırakan bir soru sormak oldukça iyi bir yönlendirmedir. Bir süre sonra duruma göre bu soru, "Bastonunu yanına almalısın" kalıbına girebilir. Bastonun aktif olarak kullanılması da oldukça önemlidir. Birlikte yürürken ilk dönemlerde yapılan "Basamak var" benzeri sesli uyarılar, baston aktif olarak kullanılırken yapılmamalıdır. Böylece kişinin aynı zamanda baston kullanımına dair deneyiminin artması da sağlanmış olacaktır.
- Yakınınızı, körlükle ilgili konularda açık sözlü olması için teşvik edin. Bu motivasyon, gündelik yaşamda maruz kalınan ve hoşnut olunmayan davranışların açıkça dile getirilmesini sağlayacaktır. "Bu şekilde yapma, hoşuma gitmiyor" cümlesini karşıdaki kişiye söylemek, kör kişinin faydasınadır.
Ekleyen: Körüz.biz | (Şikâyet et)
Önceki Sıkça Sorulan Sorular: Görüşümü Kaybedersem Yaşamımı Nasıl Sürdürebilirim? | Sonraki Sıkça Sorulan Sorular: Görme Engelliler Bilgisayarı Nasıl Kullanır?